August III Wettyn

Zapowiadał się świetnie, a przeszedł do historii jako jeden z większych politycznych abnegatów na polskim tronie. Był synem Augusta II Mocnego, króla kontrowersyjnego, ale z całą pewnością charyzmatycznego i obdarzonego magnetyczną osobowością.

Starannie wykształcony, odbył długą tzw. młodzieńczą turę po krajach Europy, w czasie której komplementował go i podziwiał sam Ludwik XIV. Jego ślub z córką austriackiego cesarza Marią Józefą Habsburg zapamiętano jako największą i najbardziej spektakularną uroczystość w dziejach europejskiego baroku. Jednak zbyt długie oczekiwanie na tron w cieniu ekstrawaganckiego ojca sprawiło, że uszła z Augusta cała młodzieńcza werwa, energia i ambicje.

Elekcję w 1733 roku sromotnie przegrał ze Stanisławem Leszczyńskim, arcywrogiem własnego ojca. Tron zawdzięczał rosyjskim wojskom. Nie zdołał wykorzystać sprzyjającego reformom politycznego klimatu w Rzeczpospolitej w początkach swojego panowania. Nie przedsięwziął żadnych ważniejszych projektów, postawił na niewłaściwych ludzi. Sejmy w czasie jego panowania zrywano. Król początkowo rzadko bywał w Rzeczpospolitej, od Warszawy preferując Drezno.

Tam zajmował się głównie tym, w jaki sposób wyłgać się od królewskich obowiązków. Scedował trudy rządzenia na swoich pierwszych ministrów, najpierw Aleksandra Sułkowskiego, a potem Henryka Brühla. Klęską skończyły się projekty Augusta w polityce międzynarodowej: zaangażował się po stronie Prus w wojny śląskie, w których Saksonia straciła armię, nie zyskawszy niczego, a następnie po stronie Austrii w wojnie siedmioletniej, w wyniku której Prusy zajęły i zrujnowały Saksonię. Paradoksalnie, na tych katastrofach skorzystała Rzeczpospolita i jej stolica, ponieważ wygnany z rodzinnego państwa król zamieszkał wreszcie w Warszawie. Tam kontynuował ambitne plany urbanistyczne i architektoniczne ojca, rozwinął mecenat nad kulturą i sztuką. Za jego czasów powstała Operalnia - pierwsza stała opera w Warszawie.

Mimo wszystko jego rządy, choć nieudolne, zapewniły Polsce i Litwie trzydzieści lat pokoju, dzięki któremu kraj dźwignął się z ruiny po II wojnie północnej.

Panująca anarchia i „nierząd” były zresztą cenione przez szlachtę, która czasy saskie uważała za swój złoty okres. Głęboki kryzys państwa sprawił też, że w Polsce zaczęły rodzić się idee reformatorskie, które miały rozwinąć się za czasów następcy Augusta.

Poprzednik

Stanisław Leszczyński

Następca

Stanisław August Poniatowski